* ဖေယာင္းတိုင္ေလးတုိင္ .....

* ဖေယာင္းတိုင္ေလးတုိင္ .....

ဖေယာင္းတိုင္ေလးတိုင္ အခန္းထဲမွာ ေလာင္ကၽြမ္းေနၾကတယ္။ အဲဒီဖေယာင္းတိုင္ေတြက စကားေျပာတယ္။ ပထမဆံုးတစ္တိုင္ကေတာ့ " ငါက ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈပဲ ငါ့ကိုလူတိုင္းက အလိုရွိၾကသလို ငါကလဲ လူတိုင္းရဲ႕ လိုအင္ဆႏၵေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးနိင္တယ္။ တစ္ခ်ိ္ဳ႕ကေတာ့ ငါ့ကို မေကာင္းဘူးလို႕ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ဒါေပမယ့္ ငါဟာ အားလံုးလိုခ်င္တဲ့ အရာတစ္ခုေပါ့"

အဲလိုေျပာၿပီးမၾကာခင္မွာ ေလတစ္ခ်က္တိုက္လိုက္တာေၾကာင့္ အဲဒီဖေယာင္းတိုင္ မီးျငိမ္းသြားတယ္။
ေနာက္ဖေယာင္းတိုင္တစ္ခုက စကားေျပာတယ္။
" ငါဟာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာပဲ တစ္ခါတစ္ေလမွာ လူေတြက ငါ့ကိုေမ့ေနၾကေပမယ့္ ငါမရွိေတာ့မွ တန္ဖိုးထားရေကာင္းမွန္းသိတယ္ ဘာပဲေျပာေျပာငါဟာ လူတစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ဆက္ဆံေရးကို ေျပလည္ေစတဲ့အရာပဲ"
အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ ေလတိုက္ၿပီးေတာ့ မီးျငိမ္းသြားေလရဲ႕။
ေနာက္ဖေယာင္းတိုင္က စကားျပန္ေျပာျပန္တယ္။
" ငါကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းမႈပဲ အရာအားလံုးကို အေကာင္းျဖစ္ေအာင္ထိန္းေက်ာင္းနိုင္စြမ္းရွိတယ္။ ငါ့ရဲ႕အစြမ္းေတြနဲ႕ လူသားေတြအားလံုး ခ်စ္ခင္ၾကတယ္။ ငါ့ကို လူတိုင္းက အလုိရွိတယ္"
အဲဒီဖေယာင္းတိုင္လဲ ေလတိုက္ၿပီးေတာ့ မီးျငိမ္းသြားျပန္ေရာ။
အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ အခန္းထဲကို ေကာင္ေလးတစ္ေယာက္ေရာက္လာတယ္။မီးျငိမ္းေနတဲ့ ဖေယာင္းတိုင္ေတြကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ငိုတယ္။ ဖေယာင္းတိုင္၃ခုက ျငိမ္းေနၿပီဆိုေတာ့ သူဘာလုပ္ရမလဲလို႕ေရရြတ္တယ္။အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ ေနာက္ဆံုးက်န္ေနတဲ့ ဖေယာင္းတိုင္က စကားထေျပာတယ္
" ေကာင္ေလး ဘာမွမပူနဲ႕ အဲဒီအရာေတြကို ငါျပန္ၿပီး မီးညွိေပးနိုင္တယ္။ ငါက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ပဲ ။ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႕ ထက္သန္တဲ့ စိတ္ဆႏၵသာရွိမယ္ဆိုရင္ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာေရာ၊ ၾကါယ္၀ခ်မ္းသာမႈေရာ၊ ျငိမ္းခ်မ္းမႈကိုပါ မင္းရွာေတြ႕နိုင္မယ္ ထင္ရဲ႕"
ေမာင္စိုင္း

* ေဘးတုိက္ဆင္း မသြားပါနဲ႔ .......

* ေဘးတုိက္ဆင္း မသြားပါနဲ႔ .......

 

ဒီေန ့ပံုျပင္ေလးတစ္ပုဒ္ႀကားလိုက္ရတယ္..မွတ္သားစရာလဲေကာင္းသလို ဟာသေလးလဲ ျဖစ္တယ္..ေတြးတတ္ရင္ေတာ့ ေတြးတတ္သလိုေပ့ါဗ်ာ….။ ပံုျပင္ေလးက ဒီလိုဗ်…
တစ္ခါက ရြာတစ္ရြာေဘးမွာ အုိင္ငယ္ေလးတစ္ခုရွိတယ္.။ အဲဒီအိုင္ေလးမွာ ငါးေတြ ဂဏန္းေတြေနႀကတာပါ..ထံုးစံအတိုင္း ေႏြရာသီေရာက္ေတာ့ ေရေတြခမ္းေျခာက္စျပဳလာျပီ။ ငါးေတြလည္းေရနည္းလာတဲ့ အိုင္မွာ ဗ်ိဳင္းစား က်ီးထိုးဒဏ္ကို ေတာ္ေတာ္ခံစားရျပီး တျဖည္းျဖည္းပါးလာျပီ။ ဂဏန္းေတြကေတာ့ တြင္းေအာင္း ေနတာဆိုေတာ့ သူတို ့ကေတာ့ ဗ်ိဳင္းစား က်ီးထိုးဒဏ္ကေန လြတ္တယ္ေပ့ါဗ်ာ။

ဒီလိုနဲ ့မိုးေလးျပန္ရြာျပီး တြင္းထဲက ထြက္တဲ့အခ်ိန္ေရာက္လာေတာ့ ဂဏန္းေခါင္းေဆာင္ႀကီးက အစည္းအေ၀းေခၚလိုက္တယ္ေပ့ါဗ်ာ။ ဂဏန္းေတြကလည္း အစည္းအေ၀းလာတက္ႀကတယ္ေပ့ါ။ ဂဏန္းေခါင္းေဆာင္ႀကီးက ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ ငါတို ့ေတြ တြင္းထဲမွာေနတဲ့ ဥာဏ္ရွိလို ့အခုလို အျခားသတၱ၀ါေတြစားသံုးျခင္းရန္က ကင္းလြတ္ခဲ့ရတာေပ့ါ။ ငါတို ့မွာ တစ္ခုပဲ အားနည္းခ်က္ရွိတယ္။ အဲဒါေလးကို ျပင္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ငါတို ့ေတာ္ေတာ္ေကာင္းျပီလို ့ေျပာသတဲ့။ ေအာက္ကလဲ ဘာ အားနည္းခ်က္ကို ျပဳျပင္ရမလဲလို ့ေမးတာေပ့ါဗ်ာ..ေဘးတိုက္ သြားေနတာ ငါတို ့အားနည္းခ်က္ပဲ။
ဒီေတာ့ ဒီေန ့ကစျပီး တည့္တည့္သြားႀကမယ္လို ့ေျပာသတဲ့။ ဂဏန္းအားလံုးကလည္း ေထာက္ခံေႀကာင္း လက္ခုပ္လက္၀ါးတီးတာေပ့ါဗ်ာ…အစည္းအေ၀းျပီးေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးက ေဘးတိုက္ ဆင္းသြားပါသတဲ့ဗ်ာ………..ဟဲ.ဟဲ..ပံုျပင္ေလးကေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။ << တည့္တည့္သြားမယ္ဆိုျပီး ေဘးတိုက္ေတာ့ ဆင္းမသြားပါနဲ ့…..ႀကီးေဒၚႀကီး………..ေရ>>>
သခင္ ခက္ထန္

* ခ်စ္ႏုိင္ၾကပါေစ .....

* ခ်စ္ႏုိင္ၾကပါေစ .....
* ေမေတၱာဒကာ သီတလႏၲိ၊ တပႏၲိ ေဒါသပဋိဃာ။
ဒြိ၀ါဒံ ဥာဏံ စရိတြာ၊ ပိယာယႏၲဳ သုခိစၧိတာ ။ ။

* ေဘာေႏၲာ၊ လူ႕ဘံုေဒသ လူ႕ေလာက၌ ဒုကၡပယ္ခြါ သုခရွာလ်က္ ခ်မ္းသာလုိလား အုိ ... အမ်ိဳးေကာင္းသား အမ်ိဳးေကာင္းသမီးအေပါင္း သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔။ ေလာေက၊ ၀ါဒေတြက အဖံုဖံု ပကာသနေတြက အစံုစံု မာန္ဟုန္ေတြလြင့္ပါးလ်က္ ရန္မီးေတြမ်ား
ေနၾကသည့္ ဤကမၻာေလာကတလႊား၌။ ေမေတၱာဒကာ၊ ေအးျမသန္႔စင္ ၾကည္လင္
ရႊင္ျပျခင္းဆုိတဲ့ ေမတၱာေရစင္သည္။ သီတလႏၲိ၊ ပုိ႔သူ ရသူ ႏွစ္ဆူ ႏွစ္ရပ္ တပ္အပ္
ထင္ရွား သတၱ၀ါမ်ားကုိ အေအးတရားကုိသာ ေပးစြမ္းႏုိင္ၾကပါေပကုန္၏။ ေဒါသ- ပဋိဃာ၊ သူေရာငါပါ ႏွစ္ျဖာဖ်က္ဆီး အမ်က္ႀကီးျခင္းတဲ့ ေဒါသ၊ ပူပန္ေစတတ္ ထိပါး- တတ္ျခင္းဆုိတဲ့ ပဋိဃ ဤႏွစ္၀ေသာ တရားတုိ႔သည္။ တပႏၲိ၊ သူ႕မွာလဲမရႊင္ ကုိယ့္မွာလဲ
ပူပင္ ႏွစ္ဦးသာတြင္ အက်ိဳးမပြားဘဲ အပူမီးကုိသာ ပြားေစတတ္ပါေပကုန္၏။
* ဣတိ၊ ဤသုိ႔။ ဒြိ၀ါဒံ၊ ေအးျမသန္႔စင္ ၾကည္လင္ရႊင္ျပျခင္းဆုိတဲ့ ေမတၱာ၀ါဒ၊ ပူပန္
ေစတတ္ ထိပါးတတ္တဲ့ ပဋိဃ၀ါဒ ဤႏွစ္၀ေသာ ၀ါဒေတြကုိ။ ဥာဏံ စရိတြာ၊ ဘယ္သင္း ဘယ္ဟာ ဘယ္အရာ ဘယ္၀ါဒက ေအးျမေစႏုိင္ပါသတည္း-ဟု ကုိယ္ပုိင္
ဥာဏ္ျဖင့္ ေ၀ဖန္စဥ္းစား ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ သတိထားၾကကုန္ၿပီး၍။ သုခိစၧိတာ - သခု ဣစၧိတာ၊ ခ်မ္းသာမ်ိဳးမွန္ အဖုိးတန္ကုိ ဧကန္လုိလား (face book ေပၚမွ) အမ်ိဳးေကာင္းသား အမ်ိဳးေကာင္းသမီးအေပါင္း သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔သည္။ ပိယာယႏၲဳ၊
အျပစ္မျမင္ ေမတၱာ၀င္၍ ခ်စ္ခင္ေပါင္းသင္း အခ်င္းခ်င္းလွ်င္ ယုိင္းပင္းကူညီႏုိင္ၾက ပါေစကုန္သတည္း .....
(အရွင္သီလာစာရ - ျမေတာင္ေက်ာင္း၊ 27.9.2014)

ဒုကမာတိကာ - ေဂါစၧကမွတ္စု

နေမာ တႆ        ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ

ေဂါစၧက နယူပေဒသ - ေဟတုေဂါစၧက

         ဤေဟတုေဂါစၧက၌ ပရမတၳတရားအားလံုးကုိ -

      ၁။ ပထမဒုက္၌ ဟိတ္မည္ေသာတရားႏွင့္ မမည္ေသာတရား၊

      ၂။ ဒုတိယဒုက္၌ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားႏွင့္ မရွိေသာတရား၊

      ၃။ တတိယပုဒ္၌ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရား - ဟု ႏွစ္မ်ိဳးစီ ခြဲ၍ ေဟာမည္။ မေဟာ
          မည့္တရားဟူ၍ မရွိ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဤသံုးဒုက္၌ ဒုက္မုတ္မရွိ။

      ၄။ စတုတၳဒုက္၌ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားကုိသာလွ်င္ ဟိတ္မည္ေသာတရားႏွင့္ မမည္ေသာတရား
-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာတရားကုိ မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

      ၅။ ပဥၥမဒုက္မ်ား၌ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားကုိသာလွ်င္ ဟိတ္မည္ေသာတရားႏွင့္ မမည္ေသာတရား -ဟု ႏွစ္မ်ိဳဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ ဟိတ္ႏွင့္မယွဥ္ေသာတရားကုိ မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

      ၆။ ဆ႒ဒုက္၌ ဟိတ္မမည္ေသာတရားကုိသာလွ်င္ သမၸယုတ္ရွိေသာတရားႏွင့္ မရွိေသာတရား - ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ ဟိတ္မည္ေသာတရားကုိကား မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

တရားရွာပံု (သုိ႔) ၾကည့္ပံု

         ေဟတုသဂၤဟအသြားကုိ ၾကည့္၍ -

      ၁။ ဟိတ္မည္ေသာတရားတုိ႔မွာ ``ေလာ, ေဒါ, ေမာဟာ၊ ဤသံုးျဖာ၊ 'အ'ႏွင့္ ယွဥ္စပ္၊ ဟိတ္ေျခာက္မွတ္''
ဟူေသာနိယံႏွင့္ အညီ ဟိတ္ေျခာက္ပါးျဖစ္၍ ၾကြင္းေသား စိတ္, ေစတသိက္, ႐ုပ္, နိဗၺာန္တုိ႔သည္ ဟိတ္မမည္ေသာတရားမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ဟိတ္ေျခာက္ပါး သစၥာဖြဲ႕ပံု

         ဟိတ္ေျခာက္ပါးကုိ ေလာကီ, ေလာကုတၱရာ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေလာကီဟိတ္တုိ႔တြင္ ေလာကီသဟိတ္စိတ္
ေျခာက္ဆယ့္သံုးခု၌ရွိေသာ ေလာဘၾကဥ္ေသာ ဟိတ္ငါးပါးကုိ ဒုကၡသစၥာ၊ ေလာဘကုိ သမုဒယသစၥာ
ဖြဲ႕ရသည္။

         ေလာကုတၱရာဟိတ္တုိ႔တြင္ မဂ္စိတ္ေလးခု၌ရွိေသာ အေမာဟကုိ မဂၢသစၥာ၊ ၾကြင္းေသာ အေလာဘ
ႏွင့္ အေဒါသကုိ သစၥာ၀ိမုတ္၊ ဖုိလ္စိတ္ေလးခု၌ရွိေသာ ဟိတ္သံုးပါးလံုးလည္း သစၥာ၀ိမုတ္ထုတ္ရသည္။

      ၂။ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားတုိ႔မွာ ''ေသသာနိ သဗၺာနိပိ ဧကသတၱတိစိတၱာနိ သေဟတုကာေန၀''
ဟူေသာပါဠိႏွင့္အညီ သဟိတ္စိတ္ဧကသတၱတိတုိ႔ျဖစ္ပါသည္။ ၎စိတ္ကုိ ေစတသိက္ယွဥ္ေသာ္ ေမာဟ-
မူေဒြ၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ေဒြပညာသျဖစ္ပါသည္။

         ေမာဟမူေဒြ၍ ေမာဟမွာ ယွဥ္ေဖာ္ယွဥ္ဖက္ သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာေၾကာင့္ ၾကဥ္ရသည္။

         သမၸယုတ္ဟိတ္ မရွိေသာတရားတုိ႔မွာ "တတၳ ပဥၥဒြါရာ၀ဇၹန" စေသာ ပါဠိႏွင့္အညီ အဟိတ္စိတ္ အ႒ာ-
ရသ, ဆႏၵၾကဥ္ေသာ အညသမာန္းေစတသိက္ ဒြါဒသ, ႐ုပ္အ႒၀ီသ, နိဗၺာန္တုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။

      ၃။ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရားတုိ႔မွာ ဟိတ္ရွိေသာတရား, မရွိေသာတရားတုိ႔ႏွင့္
အတူတူပင္ျဖစ္သည္။

      ၄။ စတုတၳဒုက္မ်ား၌ ဒုက္၏အမည္တြင္ ပါ၀င္ေသာ ဒုတိယပုဒ္ကုိ ၾကည့္၍ ေဟာမည့္တရားကုိ ရွာရသည္။ ပထမပုဒ္ကုိ ၾကည့္၍ ေဟာနည္းကုိ ရွာရသည္။ ဤသည္မွာ ေဂါစၧကတုိ႔၏ သေဘာသြားျဖစ္သည္။

         ဥပမာ = စတုတၳဒုက္၏ ဒုက္အမည္မွာ "ေဟတု+သေဟတုက"ဒုက္ျဖစ္သည္။ ထုိတြင္ ဒုတိယပုဒ္မွာ
"သေဟတုက" ျဖစ္သည္။ "သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာ"ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဤဒုက္၌ "သမၸယုတ္-
ဟိတ္ရွိေသာတရား"မ်ားကုိသာ ေဟာမည္-ဟု သိရသည္။

         ဒုတိယပုဒ္မွာ "ေဟတု" ျဖစ္သည္။ "ဟိတ္မည္ေသာ"ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဤဒုက္၌ " ဟိတ္မည္ေသာတရား, ဟိတ္မမည္ေသာတရား" ဟု ႏွစ္ပုိင္းခြဲ၍ ေဟာမည္-ဟု သိရသည္။

         သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာတရားမ်ားကုိကား မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

      ၅။ ပဥၥမဒုက္၌လည္း စတုတၳဒုက္နည္းတူ ရွာရသည္။ ဤ၌ ပဥၥမဒုက္၏ အမည္မွာ "ေဟတု+ေဟတုသမၸယုတၱ" ဒုက္ျဖစ္သည္။ ထုိတြင္ ဒုတိယပုဒ္မွာ "ေဟတုသမၸယုတၱ"ျဖစ္သည္။ ''ဟိတ္ႏွင့္
ယွဥ္ေသာ"ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဤဒုက္၌ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားမ်ားကုိသာ ေဟာမည္။

ျမေတာင္ဆရာေတာ္၏ မာ + ဓာ မွတ္တမ္း

ဒုကမာတိကာမွတ္တမ္း

ေဟတုေဂါစၧကမွတ္စု

နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ

ဤေဂါစၧက၌ ပရမတၳတရားအားလံုးကုိ -

၁။ ပထမဒုက္၌ ဟိတ္မည္ေသာတရားႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရား၊

၂။ ဒုတိယဒုက္၌ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရား၊

၃။ တတိယဒုက္၌ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရား - ဟု ႏွစ္မ်ိဳးစီ ခြဲ၍

    ေဟာမည္။ မေဟာေသာတရားဟူ၍ မရွိ။

၄။ စတုတၳဒုက္၌ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားကုိသာလွ်င္ ဟိတ္မည္ေသာတရားႏွင့္
     မမည္ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာတရားကုိ မေဟာ
    ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

၅။ ပဥၥမဒုက္၌ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားကုိသာလွ်င္ ဟိတ္မည္ေသာတရားႏွင့္ မမည္ေသာ
   တရား -ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ ဟိတ္ႏွင့္မယွဥ္ေသာတရားကုိ မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္
   ရသည္။

၆။ ဆ႒ဒုက္၌ ဟိတ္မမည္ေသာတရားကုိသာလွ်င္ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားႏွင့္ မရွိ -
    ေသာတရား - ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ ဟိတ္မည္ေသာတရားကုိ မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ -
   ထုတ္ရသည္။

တရားရွာပံု

       ေဟတုသဂၤဟအသြားကုိ ၾကည့္၍ -

၁။ ဟိတ္မည္ေသာတရားတုိ႔မွာ ``ေလာ. ေဒါ. ေမာဟာ၊ ဤသံုးျဖာ၊ `အ´ႏွင့္ယွဥ္စပ္၊ ဟိတ္ေျခာက္မွတ္´´ဟူေသာ နိယံႏွင့္အညီ ဟိတ္ေျခာက္ပါးျဖစ္၍ ၾကြင္းေသာ စိတ္. ေစတသိက္. ရုပ္. နိဗၺာန္တုိ႔သည္ ဟိတ္မမည္ေသာတရားမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ဟိတ္ေျခာက္ပါးကုိ သစၥာဖြဲ႕ပံု

       ဟိတ္ေျခာက္ပါးကုိ ေလာကီ. ေလာကုတၱရာႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေလာကီဟိတ္တုိ႔တြင္ ေလာကီ
သဟိတ္စိတ္၌ရွိေသာ ေလာဘၾကဥ္ေသာ ဟိတ္ငါးပါးကုိ ဒုကၡသစၥာ၊ ေလာဘကုိ သမုဒယ-
သစၥာဖြဲ႕ရသည္။

       ေလာကုတၱရာဟိတ္တုိ႔တြင္ မဂ္စိတ္ေလးခု၌ရွိေသာ အေမာဟကုိ မဂၢသစၥာ၊ ၾကြင္းေသာ အေလာဘႏွင့္ အေဒါသကုိ သစၥာ၀ိမုတ္၊ ဖုိလ္စိတ္ေလးခု၌ရွိေသာ ဟိတ္သံုးလံုးကုိ သစၥာ၀ိမုတ္ထုတ္ရသည္။

       ၂။ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားတုိ႔မွာ ``ေသသာနိ သဗၺာနိပိ ဧကသတၱတိစိတၱာနိ
သေဟတုကာေန၀´´ဟူေသာပါဠိႏွင့္အညီ သဟိတ္စိတ္ ဧကသတၱတိတုိ႔ျဖစ္ပါသည္။ ၎ကုိ ေစတသိက္ယွဥ္ေသာ္ ေမာဟမူေဒြ၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ေဒြပညာသျဖစ္ပါ
သည္။

       ေမာဟမူေဒြ၌ ေမာဟမွာ ယွဥ္ေဖာ္ယွဥ္ဖက္ သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာေၾကာင့္ ၾကဥ္ရသည္။

       သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာတရားတုိ႔မွာ ``တတၳ ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန´´စေသာပါဠိႏွင့္အညီ အဟိတ္စိတ္အ႒ာရသ၊ ဆႏၵၾကဥ္ေသာ အညသမာန္းေစတသိက္ ဒြါဒသ၊ ရုပ္အ႒၀ီသ၊ နိဗၺာန္တုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။

       ၃။ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရားတုိ႔မွာ ဟိတ္ရွိေသာတရား. မရွိေသာတရားတုိ႔ႏွင့္ အတူတူပင္ ျဖစ္ပါသည္။

       ၄။ စတုတၳဒုက္မ်ား၌ ဒုက္၏အမည္တြင္ ပါ၀င္ေသာ ဒုတိယပုဒ္ကုိ ၾကည့္၍ ေဟာမည့္တရားကုိ ရွာရသည္။ ပထမပုဒ္ကုိ ၾကည့္၍ ေဟာနည္းကုိ ရွာရသည္။ ဤသည္မွာ ေဂါစၧက၏ သေဘာသြားျဖစ္သည္။

       ဥပမာ = စတုတၳဒုက္၏ အမည္မွာ ``ေဟတု+သေဟတုက´´ဒုက္ျဖစ္သည္။ ထုိတြင္ ဒုတိယပုဒ္မွာ ``သေဟတုက´´ျဖစ္သည္။ ``သေဟတုက´´ဟူသည္မွာ ``သမၸယုတ္ ဟိတ္ရွိေသာ´´ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဤဒုက္၌ ``သမၸယုတ္ဟိတ္ ရွိေသာ တရားမ်ား´´ကုိသာ ေဟာမည္-ဟု သိရသည္။

     ပထမပုဒ္မွာ ``ေဟတု´´ျဖစ္သည္။ ``ေဟတု´´ဟူသည္မွာ ``ဟိတ္မည္ေသာ´´-ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဤဒုက္၌ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရားမ်ားကုိသာလွ်င္ ဟိတ္မည္ေသာတရား၊ ဟိတ္မမည္ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာရမည္။

       သမၸယုတ္ဟိတ္မရွိေသာတရားမ်ားကုိ မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

       ၅။ ပဥၥမဒုက္မ်ား၌လည္း စတုတၳဒုက္မ်ားနည္းတူ ေဟာမည့္တရားႏွင့္ ေဟာနည္းကုိ ရွာရသည္။ ဤ၌ ပဥၥမဒုက္၏ အမည္မွာ ``ေဟတု+ေဟတုသမၸယုတၱ´´ဒုက္ျဖစ္သည္။ ထုိတြင္ ဒုတိယျဖစ္ေသာ ``ေဟတုသမၸယုတၱ´´ပုဒ္ျဖင့္ ဟိတ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရား ကုိသာ ေဟာမည္။ ပထမပုဒ္ျဖစ္ေသာ ``ေဟတု´´ပုဒ္ျဖင့္ ဟိတ္မည္ေသာတရား၊ ဟိတ္မမည္-ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာရမည္-ဟု သိရမည္။

       ဟိတ္ႏွင့္မယွဥ္ေသာတရားမွန္သမွ်ကုိ မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

       ၆။ ဆ႒ဒုက္မ်ား၌ ဒုက္၏အမည္တြင္ပါ၀င္ေသာ ပထမပုဒ္ျဖင့္ ေဟာမည့္တရားကုိ ရွာရမည္။ ဒုတိယပုဒ္ျဖင့္ ေဟာနည္းကုိ ရွာရမည္။ ဤ၌ ဒုက္၏အမည္မွာ ``န ေဟတု + သေဟတုက´´ဒုက္ျဖစ္သည္။ ထုိတြင္ ပထမပုဒ္မွာ ``န ေဟတု´´ျဖစ္သည္။ ``ဟိတ္ -မမည္ေသာတရား´´ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ဒုတိယပုဒ္မွာ ``သေဟတုက´´ျဖစ္သည္။ ``သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာ´´ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဟိတ္မမည္ေသာတရားမ်ား ကုိသာလွ်င္ သမၸယုတ္ဟိတ္ရွိေသာတရား၊ မရွိေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာရမည္။

       ဟိတ္မမည္ေသာတရားကုိကား မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

သဒၵါထူး၍ အနက္မထူးလွ်င္

 သဒၵါထူး၍ အနက္မထူးလွ်င္ ေဒသနာ၀ိလာသ၊ ပုဂၢလဇၥ်ာသယအားျဖင့္ ေဟာေတာ္-မူသည္ ဟု မွတ္ရမည္။

       ဤ၌ ေဟတုသမၸယုတၱဒုက္သည္ သေဟတုကဒုက္ႏွင့္ သဒၵါမွ်သာ ထူး၏။ အနက္ -အားျဖင့္ကား မထူးေပ။ ထုိသုိ႔ မထူးေသာ္လည္း ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေဒသနာ၀ိလာသ၊ ပုဂၢလဇၥ်ာ-သယအားျဖင့္ ေဟာေတာ္မူပါသည္။

အာသ၀ေဂါစၧကာဒိမွတ္စု

အာသ၀စေသာ ကုိးေဂါစၧကတုိ႔၏

       ၁။ ပထမဒုက္မ်ား၌ ပရမတၳတရားအားလံုးကုိ တရားကုိယ္တရား၊ တရားကုိယ္မွ ၾကြင္းေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ မေဟာေသာ ပရမတၳတရားဟူ၍ မရွိ။

       ၂။ ဒုတိယဒုက္မ်ား၌ ပရမတၳတရားအားလံုးကုိ တရားကုိယ္၏ အာ႐ံုျဖစ္ထုိက္ေသာ တရား၊ အား႐ံုမျဖစ္ထုိက္ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ မေဟာေသာ ပရမတၳတရား ဟူ၍ မရွိ။

       ၃။ တတိယဒုက္မ်ား၌ ပရမတၳတရားအားလံုးကုိ တရားကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရား၊ မယွဥ္ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ မေဟာေသာ ပရမတၳတရားဟူ၍ မရွိ။

       ၄။ စတုတၳဒုက္မ်ား၌ တရားကုိယ္၏ အာ႐ံုျဖစ္ထုိက္ေသာတရားကုိသာလွ်င္ တရား-ကုိယ္တရား၊ တရားကုိယ္မွ ၾကြင္းေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ တရားကုိယ္၏ အာ႐ံုမျဖစ္ထုိက္ေသာတရားကုိကား မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

       ၅။ ပဥၥမဒုက္မ်ား၌ တရားကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားကုိသာလွ်င္ တရားကုိယ္တရား၊ တရားကုိယ္မွ ၾကြင္းေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ တရားကုိယ္ႏွင့္ မယွဥ္ေသာ-တရားကုိကား မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

       ၆။ ဆ႒ (ေနာက္ဆံုး) ဒုက္မ်ား၌ တရားကုိယ္ႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရားမ်ားကုိသာလွ်င္ တရားကုိယ္၏ အာ႐ံုျဖစ္ထုိက္ေသာတရားႏွင့္ အာ႐ံုမျဖစ္ထုိက္ေသာ တရား- ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္။ တရားကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားကုိကား မေဟာ၍ ဒုက္မုတ္ထုတ္ရသည္။

တရားၾကည့္ပံုႏွင့္ ရွာပံု

       ၁။ ပထမဒုက္မ်ား၌ တရားကိုယ္တရား၊ တရားကုိယ္မွ ၾကြင္းေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳး-ခြဲ၍ ေဟာမည္-ဟု ဆုိထားေသာေၾကာင့္ ဤ ၌ အာသ၀စေသာ တရားကုိယ္မ်ားကုိ သိထား
ရမည္သာ။ သုိ႔ျဖစ္၍ ေအာက္ပါနိယံမ်ားျဖင့္ အာသ၀စေသာ တရားကိုယ္မ်ားကုိ သိပါေလ ..

တရားကုိယ္နိယံမ်ား

       ၁။ ေလာ. ေဒါ. ေမာဟာ၊ ဤသံုးျဖာ၊ `အ´ႏွင့္ယွဥ္စပ္၊ ဟိတ္ေျခာက္မွတ္။

       ၂။ ေလာ. ဒိ႒္ႏွင့္ေမာ၊ သံုးပါးေျပာ၊ အာ. ၾသ. ေယာဂ၊ တရားကုိယ္။

       ၃။ ေလာ. ေဒါ. ဒိ႒ိ၊ သံုးပါးရွိ၊ မွတ္ဘိ ဂႏၳ၊ တရားကုိယ္။

       ၄။ ေလာ. ဒိ႒္ ႏွစ္တန္၊ ဥပါဒါန္၊ မွတ္ရန္ တရားကုိယ္။

       ၅။ ေလာဘ. ေဒါသ၊ ထိန. မိဒၶံ၊ ဥဒၶစၥံႏွင့္၊ ကုကၠဳစၥထည့္၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ ေမာဟပါ၊

          ရွစ္ျဖာ နီ၀ရဏ တရားကုိယ္။

       ၆။ ေလာ. ေဒါ. မာ. ဒိ႒္၊ ၀ိစိကိစၧာ၊ ေမာဟပါ၊ ေျခာက္ျဖာ အႏုသယတရားကုိယ္။

       ၇။ ေလာ. ေဒါ. မာ. ဒိ႒္၊ ၀ိစိကိစ္ႏွင့္၊ ဣသ္. မစ္. ေမာဟာ၊ ဤရွစ္ျဖာ၊ မွတ္ပါ

          သံေယာဇဥ္ တရားကုိယ္။

       ၈။ ေလာ. ေဒါ. ေမာ. မာ၊ ဒိ. ကိစၧာႏွင့္၊ ထိနာ. ဥဒၶစၥိ၊ အဟိရိကံ၊ ေနာတၱပၸံ၊

          မွတ္ရန္ တစ္ဆယ္ကိ။

       ေဟာပံုမွာ = ပထမပဒအရ တရားကိုယ္တရားမ်ားကုိ ေကာက္ယူၿပီး ဒုတိယပဒ အရ တရားကုိယ္မွ ၾကြင္းေသာပရမတၳတရားမ်ားကုိ ေကာက္ယူရမည္။

       ၂။ ဒုတိယဒုက္မ်ား၌ တရားကုိယ္၏ အာ႐ံုျဖစ္ထုိက္ေသာတရား၊ အာ႐ံုမျဖစ္ -ထုိက္ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာမည္-ဟု ဆုိထား၏။ ဤ၌ အာသ၀စေသာတရား - မ်ားမွာ အကုသုိလ္တရားခ်ည္းျဖစ္၏။ ထုိအကုသုိလ္တရားမ်ား၏ အာ႐ံုျဖစ္ထုိက္ေသာ-မ်ားမွာ ``အကုသုိလ္မွာ ေလာကီသာတည္း´´ဟူေသာနိယံႏွင့္အညီ ``ေလာကီစိတ္ ဧက-သီတိ၊ ေစတသိက္ေဒြပညာသ၊ ႐ုပ္အ႒၀ီသ´´ဟူေသာ ေလာကီတရားမ်ားျဖစ္ပါသည္။

       အာ႐ံုမျဖစ္ထုိက္ေသာတရားမ်ားမွာ ``ေလာကုတၱရာစိတ္ရွစ္ခု၊ ေစတသိက္ဆတၱႎသ၊
နိဗၺာန္´´ဟူေသာ ေလာကုတၱရာတရားမ်ားျဖစ္ပါသည္။

       သုိ႔ျဖစ္၍ ပထမပဒ အရ ေလာကီတရားကို ေကာက္၍ ဒုတိယပဒ အရ ေလာကုတၱရာ
တရားမ်ားကုိ ေကာက္ယူရမည္။

နိယံမ်ား

       ၁။ အာသ၀.စ၊ ကုိး၀ ေဂါစ္မွာ။ ဒုတိယမ်ိဳး၊ ဒုက္ကုိးခုပါ။

    ပရိယာပႏၷ၊ သဥတၱရာ။ ေလာကိယ၊ ဒုက္က အတုိင္းသာ။

၂။ ေလာကီစိတ္. ေစ၊ ႐ုပ္ကုန္ေပ။ ေကာက္ေလ ပထမ၊ ေလာကိယ။

   ဒုတိယမွာ၊ ေလာကုတၱာ၊ သခ်ၤာ န၀၊ ကုိးပါးျပ။   ။

       ၃။ တတိယဒုက္မ်ား၌ ပထမပဒ အရ တရားကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရားကုိ ေကာက္ယူ
ရမည္။ ဒုတိယပဒ အရ တရားကုိယ္ႏွင့္ မယွဥ္ေသာတရားမွန္သမွ်ကုိ ေကာက္ယူရမည္။

       ဤ၌ သမၸယုတၱအရ တရားကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာတရား၊ တရားကုိယ္အခ်င္းခ်င္း -ယွဥ္ေသာတရား-ဟု ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကုိ ယူရမည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဤ၌ တရားကုိယ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ တရားမ်ားကုိ ေအာက္ပါနိယံမ်ားႏွင့္ သိႏုိင္ပါသည္။

နိယံမ်ား

       ၁။